Waar komt dat beeld vandaan?
“Dat is toch jip-en-janneke-taal?”
Het is een opmerking die ik vaak hoor als ik ambtenaren help om hun teksten duidelijker te maken. En ik begrijp ‘m ook. Want helder schrijven roept soms het beeld op van simpele zinnen, kinderlijke woorden of het ‘uitleggen aan mensen die het toch niet snappen’.
Maar dat beeld klopt niet.
Helder schrijven is niet kinderachtig. Het betekent niet dat je de inhoud versimpelt. Het vraagt juist meer van je als schrijver. Meer kennis, meer keuze, en meer lef om te zeggen wat je echt bedoelt. Om duidelijk te schrijven, moet je precies weten wat je wilt zeggen.
In deze blog leg ik uit wat helder taalgebruik wél is, waarom het zo belangrijk is voor beleidsteksten, en hoe je voorkomt dat je lezer de draad kwijtraakt nog voor hij bij de kern is.
Wat mensen vaak denken bij 'heldere taal'
Veel ambtenaren hebben geleerd om genuanceerd te formuleren. Ze weten hoe complex beleid is. En ze willen die complexiteit recht doen. Logisch. Maar juist daarom roept ‘helder schrijven’ soms weerstand op. Want:
- “Dan lijkt het alsof ik de lezer niet serieus neem.”
- “Het wordt dan wel érg simpel.”
- “Zo schrijf je toch niet in een officiële tekst?”
- “Dan kom ik niet professioneel over.”
Dat zijn allemaal begrijpelijke reacties. Maar ze gaan uit van een misverstand: dat helder schrijven hetzelfde is als simpele taal.
Helder schrijven betekent dat je zegt wat je bedoelt — en dat je dat zo opschrijft dat je lezer het begrijpt. Niet later. Niet na drie keer lezen. Maar meteen.
Dat vraagt niet om simpele zinnen, maar om duidelijke keuzes:
- Je schrijft doelgericht. Wat wil je dat de lezer weet, vindt of doet?
- Je kiest de juiste woorden. Niet per se makkelijke woorden, maar wel woorden die passen bij je lezer.
- Je bouwt logisch op. Je neemt je lezer mee van aanleiding naar oplossing.
- Je laat overbodige ballast weg. Geen bijzinnen vol mitsen, maren en proceswoorden. Wel kernzinnen die vertellen wat er aan de hand is.
Helder schrijven is dus niet minder professioneel. Hoe beter je je onderwerp kent, hoe eenvoudiger je het kunt uitleggen. En hoe concreter je schrijft, hoe meer vertrouwen je uitstraalt.
Wat heldere taal níet is
Om misverstanden weg te nemen, eerst dit: duidelijke taal is geen kindertaal. Helder schrijven betekent niet dat je infantiel doet. Je hoeft alleen niet moeilijker te doen dan nodig is. Het is geen ‘communicatie-taal’ die losstaat van beleid. Het is ook niet hetzelfde als marketing of framing. Je hoeft je tekst niet te versimpelen tot “iedereen gelukkig” of “wij staan voor verbinding”. Juist helderheid maakt ruimte voor inhoud. En het betekent al helemaal niet dat je nuance moet schrappen. Goede schrijvers kunnen juist ingewikkelde ideeën duidelijk overbrengen.
Je schrijft niet voor 'de leek'. Je schrijft voor een drukbezette collega, bestuurder of inwoner die snel wil snappen wat er speelt. Duidelijke taal is geen versimpeling, maar een verscherping. Het dwingt je tot de kern van je boodschap.
Waarom heldere taal belangrijk is in beleid
In beleidsstukken draait het vaak om keuzes: wat gaan we doen, waarom en wat kost het? Als die keuzes onduidelijk geformuleerd zijn, roept dat verwarring op. En verwarring leidt tot vertraging, weerstand of fouten.
Helder schrijven helpt om:
- Vertrouwen te wekken: Als je tekst logisch is opgebouwd en begrijpelijk geformuleerd, straalt dat betrouwbaarheid uit.
- Besluitvorming te versnellen: Wethouders, raadsleden en collega’s hoeven niet eerst te ontleden wat er staat — ze kunnen meteen reageren op de inhoud.
- Draagvlak te vergroten: Beleid dat toegankelijk is voor inwoners, belanghebbenden of collega’s wordt sneller geaccepteerd. Dat begint bij taal.
- Misverstanden en interpretatieruimte te verkleinen: Als iedereen hetzelfde leest, voorkom je dat beleid op verschillende manieren wordt uitgelegd.
Kortom: heldere taal maakt beleid effectiever. Niet omdat de taal ‘mooi’ is, maar omdat de boodschap aankomt.
Voorbeelden: wollig vs. helder
Een paar voorbeelden uit de praktijk, met een herschreven versie:
Wollige zin
Er wordt ingezet op het bevorderen van de sociale cohesie.
Heldere versie
We organiseren wijkbijeenkomsten zodat bewoners elkaar leren kennen.
Wollige zin
Binnen de gemeente is een proces gestart gericht op het ontwikkelen van integraal jeugdbeleid.
Heldere versie
We zijn begonnen met het opstellen van één gemeentelijk plan voor jeugdzorg, onderwijs en preventie.
Wollige zin
De regie ligt bij de gemeente, met inachtneming van de verantwoordelijkheden van partners.
Heldere versie
De gemeente coördineert het plan en stemt af met scholen en zorgorganisaties.
Je ziet: de inhoud blijft staan, maar de lezer snapt wél direct wat er bedoeld wordt.
Tot slot: heldere taal is vakmanschap
Het is makkelijker om ingewikkeld te schrijven dan om het helder te houden. Een tekst vol jargon, abstracte termen en lange zinnen lijkt soms indrukwekkend — maar maakt beleid niet beter, alleen minder toegankelijk.
Helder schrijven vraagt om lef. Je moet keuzes durven maken, vaagheid schrappen en zeggen wat je bedoelt. Je moet je inleven in de lezer, weten wat die nodig heeft, en je boodschap daarop afstemmen. Dat is geen versimpeling, dat is vakwerk.
Reactie plaatsen
Reacties