Heldere overheidstaal begint bij een goede tekstschrijver

Steeds meer gemeenten, provincies en ministeries leggen hun plannen vast in beleidsstukken, programmaplannen en uitvoeringsagenda’s. Dan is duidelijke communicatie essentieel: hoe helderder de tekst, hoe groter de kans op draagvlak, uitvoering en succes.

Een tekstschrijver overheid – en zeker een tekstschrijver gemeente – speelt daarin een sleutelrol. Die zorgt ervoor dat beleid niet verdwijnt in een la, maar echt gaat leven. Dat inwoners, collega’s en partners snappen wat er speelt en wat er van hen wordt verwacht.

In dit artikel lees je wat een tekstschrijver overheid doet, waarom deze functie onmisbaar is voor gemeentelijke communicatie en hoe je samenwerkt aan duidelijke beleidsdocumenten en uitvoeringsagenda’s. Je vindt hier ook praktijkvoorbeelden, actuele cijfers, antwoorden op veelgestelde vragen en bronnen uit onderzoek. Alles over het belang en het effect van begrijpelijke overheidstaal.

Zoek je een tekstschrijver om je beleid te schrijven of te redigeren? Laten we dan kennismaken:

ambtenaar achter bureau relaxed

Een kleine selectie opdrachtgevers:

Wat doet een tekstschrijver overheid precies?

Een tekstschrijver overheid maakt ingewikkelde beleidsinformatie en ambtelijke taal begrijpelijk voor iedereen. Of het nu gaat om raadsvoorstellen, jaarverslagen, beleidsnota’s, webteksten of social media: de boodschap moet helder zijn én passen bij de doelgroep.

De tekstschrijver vertaalt niet alleen lastige onderwerpen, maar bewaakt ook de samenhang, juistheid en toon van de tekst. Daarbij houdt hij of zij rekening met verschillende lezers: van inwoners tot bestuurders, van ondernemers tot ambtenaren.

Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht en de HAN blijkt dat 62% van de gemeentelijke beleidsteksten moeilijk te begrijpen is voor laagopgeleide burgers. Juist daarom is een tekstschrijver overheid onmisbaar. Goede teksten voorkomen onbegrip, stress en weerstand — en vergroten de kans dat beleid ook echt iets in gang zet.

Waarom is een tekstschrijver gemeente zo belangrijk?

Gemeentelijke communicatie verbindt beleid, bestuur en samenleving. Als teksten te vaag of ingewikkeld zijn, haken mensen af. Een tekstschrijver gemeente zorgt ervoor dat regels, besluiten en plannen in duidelijke taal worden uitgelegd. Zo kunnen meer mensen meedenken, meedoen en initiatief nemen.

Een goede tekstschrijver volgt maatschappelijke ontwikkelingen op de voet. Denk aan nieuwe wetgeving, crisissituaties of politieke discussies. Zo blijft de communicatie actueel en relevant. Uit onderzoek blijkt: duidelijke communicatie vergroot het vertrouwen in de overheid, zorgt voor meer participatie en leidt tot minder klachten.

Wil je weten of een tekstschrijver jou kan helpen?

mensen ind e stad bovenaanzicht

Hoe werk je samen met een tekstschrijver overheid aan grote documenten?

Grote beleidsstukken schrijf je samen. De tekstschrijver overheid werkt nauw samen met beleidsmedewerkers, juristen, communicatieadviseurs en projectleiders. Op basis van inhoud van experts maakt de tekstschrijver er een logisch en leesbaar geheel van.

Dat gaat stap voor stap: afstemmen over toon, doel en opbouw, interviews met betrokkenen, en steeds weer toetsen of de tekst klopt en duidelijk is. De tekstschrijver stelt kritische vragen: snapt de lezer dit? Is het taalgebruik inclusief? Wordt de kern goed overgebracht?

Elke versie wordt besproken met collega’s, zodat de eindtekst niet alleen klopt, maar ook breed gedragen wordt. Zo ontstaat beleid dat niet alleen op papier staat, maar ook in de praktijk werkt.

Kenmerken van begrijpelijk beleid

  • Kort en duidelijk
    De tekst is to-the-point. Geen lange bijzinnen, maar directe formuleringen. De hoofdboodschap staat centraal.

  • Logische opbouw
    Heldere koppen en tussenkopjes geven structuur. Zo ziet de lezer snel waar de tekst over gaat.

  • Actieve zinnen
    Gebruik actieve formuleringen: “De medewerker meldt zich aan” werkt beter dan “Er wordt aangemeld door de medewerker”.

  • Zo min mogelijk jargon
    Beperk vaktaal en leg afkortingen of moeilijke termen direct uit.

  • Herkenbare voorbeelden
    Maak abstract beleid concreet met situaties die je doelgroep begrijpt.

  • Concrete doelen
    Gebruik meetbare en toetsbare doelen, zoals “We streven naar 25% meer deelname” in plaats van vage ambities.

  • Taalniveau B1
    Check of de tekst op B1-niveau is geschreven. Als dat niet kan, licht moeilijke woorden of zinnen goed toe.

  • Overzichtelijke opmaak
    Zorg voor witruimte, duidelijke kopjes, tabellen en afbeeldingen. Dat maakt je tekst prettiger om te lezen.

 

Hoe maak je bestaand beleid begrijpelijk?

Bestaand beleid omzetten naar duidelijke taal is meer dan wat moeilijke woorden schrappen. Het vraagt om een goede balans tussen helderheid, volledigheid en nuance. In de praktijk betekent dat:

Schrijf voor je lezer
Denk goed na voor wie je schrijft: burgers, collega’s of samenwerkingspartners? Wat weten zij al, en wat willen of moeten ze weten? Werk eventueel met persona’s of lezersprofielen.

Gebruik taal op B1-niveau
Met korte zinnen, duidelijke woorden en zo min mogelijk vakjargon begrijpt 95% van de Nederlanders de tekst. De B1-schrijfwijzer van de overheid kan daarbij helpen.

Maak het concreet
Gebruik voorbeelden en herkenbare situaties, zodat je tekst gaat leven.

Maak de tekst overzichtelijk
Verdeel lange stukken in duidelijke paragrafen met tussenkopjes. Gebruik bulletpoints, witregels, tabellen of infographics. Dat maakt complexe informatie makkelijker te begrijpen.

Test je tekst
Laat mensen uit de doelgroep meelezen en geef ruimte voor feedback. Denk aan participatiebijeenkomsten of panels zoals van Stichting ABC.

Blijf verbeteren
Zie het herschrijven van beleid als een proces. Elke feedbackronde maakt je tekst sterker en begrijpelijker.

Zo schrijf je beter beleid: helder, toegankelijk en effectief.

Hulp nodig bij het beter schrijven van beleid?

handen met tekstballonnen

In 7 stappen naar een begrijpelijke beleidstekst

Heldere beleidsteksten schrijf je stap voor stap. Deze aanpak helpt om scherp te blijven op doel, lezer en boodschap:

  1. Bereid je goed voor
    Bepaal het doel van je tekst, wie je wilt bereiken en wat die lezer nodig heeft. Maak een korte startnotitie met de aanleiding, hoofdvraag, het beoogde resultaat en eventuele randvoorwaarden. Zo houd je focus.
  2. Breng structuur aan
    Kies een logische opbouw, zoals: inleiding, context, analyse, doelen, plannen, haalbaarheid, samenvatting en bijlagen. Een duidelijke indeling helpt je lezer snel vinden wat relevant is.
  3. Schrijf in heldere taal (B1-niveau)
    Gebruik korte zinnen, gewone woorden en actieve vormen. Vermijd omslachtige constructies als ‘er wordt besloten dat…’. Begin met je hoofdboodschap en werk die daarna uit.
  4. Maak het praktisch en concreet
    Laat zien wat het beleid betekent in de praktijk. Gebruik voorbeelden en herkenbare situaties die aansluiten bij de leefwereld van je doelgroep.
  5. Gebruik visuele ondersteuning
    Tabellen, infographics, schema’s of citaten maken je tekst overzichtelijker én aantrekkelijker.
  6. Laat de tekst testen
    Vraag mensen buiten je team om mee te lezen. Gebruik een taalniveautool en vraag feedback van echte lezers, bijvoorbeeld via een testpanel.
  7. Werk de tekst bij
    Verwerk de feedback en verbeter de tekst. Blijf jezelf de vraag stellen: wat moet de lezer weten en doen?

 

 

Veelgemaakte fouten bij het schrijven van begrijpelijk beleid

Bij het schrijven of herschrijven van beleidsteksten gaat het vaak mis op dezelfde punten:

  • Te veel vaktaal
    Vaktermen lijken handig, maar zonder uitleg sluiten ze veel lezers buiten.

  • Te lange zinnen
    Zinnen met veel bijzinnen maken een tekst moeilijk leesbaar en vermoeiend om te volgen.

  • Passieve formuleringen
    Zinnen als “Er wordt besloten dat...” zijn vaag en onpersoonlijk. Actieve zinnen zijn duidelijker.

  • Te veel details op één plek
    Als je alles tegelijk noemt, raakt de lezer de rode draad kwijt.

  • Te abstract taalgebruik
    Vage formuleringen zoals “we streven naar verbetering” zijn niet concreet en moeilijk uitvoerbaar.

  • Niet schrijven voor de lezer
    Veel teksten zijn geschreven vanuit de organisatie, niet vanuit wat de lezer nodig heeft.

  • Geen duidelijk vertrekpunt
    Zonder heldere startnotitie of kernvraag blijft onduidelijk wat het doel van de tekst is.

Herken je één of meer van deze valkuilen? Dan is het tijd om je beleidstekst te herschrijven - helder, concreet en gericht op de lezer.

Laat mij je helpen!

Veelgestelde vragen over begrijpelijk beleid

1. Is begrijpelijk beleid niet te simpel?

Nee. Begrijpelijk beleid betekent niet dat je inhoud verliest. Het gaat om duidelijke taal, een logische opbouw en een tekst die past bij de lezer. Ook professionals en bestuurders hebben baat bij korte, duidelijke teksten. Iedereen leest liever een tekst die meteen duidelijk is.

2. Ons beleid is te complex om eenvoudig te maken. Wat nu?

Bijna elk onderwerp kun je toegankelijker maken. Gebruik samenvattingen voor de kern, voorbeelden voor herkenning, beelden voor uitleg van processen, en bijlagen voor details. Juridische onderdelen hoeven niet in de hoofdtekst te staan, maar kunnen prima apart.

3. Hoe overtuig ik collega’s van het nut van heldere taal?

Laat zien wat onduidelijke teksten kosten: meer raadsvragen, fouten, klachten en vertraging. En wat heldere teksten opleveren: minder herstelwerk en meer tevredenheid. Succesverhalen van andere gemeenten werken vaak goed.

4. Kost begrijpelijk schrijven niet juist extra tijd?

Herschrijven kost tijd, maar die verdien je snel terug. Je voorkomt fouten, vragen en klachten. En collega’s en burgers snappen sneller wat er moet gebeuren. Heldere teksten besparen tijd in de uitvoering.

5. Hoe helpt technologie bij begrijpelijk beleid?

Er zijn veel digitale hulpmiddelen: taalniveautools (zoals de B1-scan), redactietools, en platforms om samen aan teksten te werken. Daarmee wordt duidelijk schrijven makkelijker én meetbaar.

6. Hoe weet ik of mijn tekst echt begrijpelijk is?

Test de tekst. Laat mensen uit de doelgroep meelezen. Gebruik tools en vraag feedback aan taalambassadeurs of collega’s met een frisse blik. Komt de boodschap goed over? Dan zit je goed.

7. Kan ik beleid begrijpelijk maken zonder belangrijke details te schrappen?

Ja. Werk met lagen: zet de hoofdlijn voorop, gebruik kaders voor toelichting, en zet de details in de bijlage. Zo kan elke lezer op zijn eigen niveau instappen — zonder iets te missen.

Hulp nodig bij het schrijven van begrijpelijk beleid?